Viêm da tiếp xúc là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Đặt lịch thăm khám BS. PHẠM NGỌC TIẾN

Bác sĩ PK VTM Kangjin

ĐẶT LỊCH HẸN

XEM HỒ SƠ

Viêm da tiếp xúc là gì? 

Viêm da tiếp xúc là một tình trạng bệnh lý xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với các chất kích thích (gọi là viêm da tiếp xúc kích ứng) hoặc dị nguyên (gọi là viêm da tiếp xúc dị ứng). Tình trạng này dẫn đến các biểu hiện như mẩn ngứa, cảm giác nóng rát và nứt nẻ tại vị trí tiếp xúc.

Theo thống kê, khoảng 1,5% đến 5,4% dân số toàn cầu mắc viêm da tiếp xúc, và tỷ lệ này có xu hướng ngày càng tăng trong thời gian gần đây.

Viêm da tiếp xúc thường gặp ở những người có cơ địa nhạy cảm, sức đề kháng yếu, hoặc do đặc thù công việc thường xuyên tiếp xúc với các chất gây kích ứng. Một số đối tượng dễ mắc phải tình trạng này bao gồm:

• Nữ giới có nguy cơ mắc cao hơn nam giới.
• Người cao tuổi (trên 70 tuổi) với sức đề kháng giảm, dễ bị dị ứng khi sử dụng các loại thuốc kháng sinh hoặc corticoid bôi tại chỗ.
• Những người làm việc trong môi trường tiếp xúc nhiều với hóa chất, như thợ sơn, nhân viên vệ sinh, thợ mỏ than, hay thợ hàn.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm da tiếp xúc là gì? 

Viêm da tiếp xúc là tình trạng da bị viêm khi tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng hoặc dị ứng. Tùy vào loại viêm da tiếp xúc, nguyên nhân gây bệnh có thể khác nhau. Dưới đây là các loại viêm da tiếp xúc và nguyên nhân cụ thể:

Viêm da tiếp xúc dị ứng (ACD)

Tình trạng viêm da này xảy ra khi da tiếp xúc với các chất gây phản ứng tự miễn dịch. Đây là một phản ứng quá mẫn loại IV, do tế bào  trung gian và xảy ra muộn với chất gây dị ứng từ môi trường, gồm hai giai đoạn:

• Nhạy cảm với kháng nguyên.
• Xuất hiện phản ứng dị ứng sau khi tiếp xúc trở lại.

Cơ thể mỗi người có thể dị ứng với nhiều chất khác nhau. Một số chất gây dị ứng phổ biến bao gồm đồ trang sức (vàng, hợp kim,…), phấn hoa, mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc, thuốc bôi ngoài da và kem chống nắng.

Viêm da tiếp xúc kích ứng (ICD)

Viêm da tiếp xúc kích ứng (ICD) là phản ứng viêm không đặc hiệu khi da tiếp xúc với các chất độc hại như hóa chất, xà phòng, cây cối,…

ICD có thể phân loại thành:

• ICD cấp tính: Do chất kích thích mạnh, gây đau rát ngay lập tức.
• ICD mạn tính hoặc tích lũy: Do tiếp xúc kéo dài hoặc lặp đi lặp lại với chất kích thích nhẹ hơn, thường gây ngứa.
• ICD nghề nghiệp: Liên quan đến chất kích thích trong môi trường làm việc.

Người có rối loạn cơ địa dị ứng có nguy cơ cao hơn vì hàng rào bảo vệ da bị suy yếu.

7 Cách trị viêm da dị ứng đơn giản ngay tại nhà

5 Nguyên nhân bị viêm da và cách chữa trị bằng nguyên liệu thiên nhiên đơn giản

7 Cách trị viêm da bằng các bước đơn giản

Viêm da tiếp xúc ánh sáng

Yếu tố gây ra viêm da loại này là do da tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng (mặt trời hoặc các loại tia khác), dẫn đến các phản ứng như đổi màu da, khô da và cảm giác đau rát.

Viêm da này có thể hình thành khi da tiếp xúc với các hóa chất hoặc một số loại cây (như cà rốt, khoai tây, khoai sọ, sung), sau đó tiếp xúc với ánh sáng, gây viêm da.

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm chủ yếu xảy ra khi vùng da bị viêm không được chăm sóc đúng cách, chẳng hạn như gãi nhiều làm trầy xước hoặc không giữ vệ sinh da. Những người có hệ miễn dịch suy yếu cũng dễ mắc phải tình trạng này.

Khi da bị viêm, cảm giác ngứa có thể dẫn đến việc gãi nhiều, tạo điều kiện cho vi khuẩn (như tụ cầu vàng, liên cầu) và nấm xâm nhập, gây viêm da và bội nhiễm tại vùng bị tổn thương. Trong những trường hợp nghiêm trọng, vi khuẩn có thể lan rộng ra toàn thân và gây nhiễm khuẩn huyết.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm da tiếp xúc là gì? 

Tùy thuộc vào chất mà da tiếp xúc, thời gian xuất hiện triệu chứng trên da sẽ khác nhau, thường là trong vòng 24 giờ sau khi tiếp xúc.

Biểu hiện của viêm da tiếp xúc bao gồm:

• Da tại vị trí tiếp xúc thay đổi màu sắc từ hồng đến tím.
• Xuất hiện mụn nước
• Xuất hiện các nốt sần nổi gồ trên da, có kích thước thay đổi từ vài cm đến cả mảng lớn.
• Vùng da bị kích ứng luôn có cảm giác nóng, rát.
• Vùng da này sẽ khô và đóng vảy sau một khoảng thời gian
• Đôi khi các biểu hiện bệnh không chỉ xuất hiện ở vùng da tiếp xúc mà còn lan ra các vùng khác của cơ thể.

Biến chứng của bệnh viêm da tiếp xúc là gì? 

Viêm da tiếp xúc thường có tính chất cấp tính với các phản ứng rầm rộ, nhưng có thể được điều trị hết triệu chứng trong thời gian ngắn từ 1 đến 4 tuần, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ bệnh.

Nếu không điều trị đúng cách, viêm da tiếp xúc có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Nổi mề đay: Da xuất hiện những sẩn phù có kích thước từ vài mm đến vài cm, gây ngứa rất khó chịu.
• Phù mạch dưới da: Tình trạng sưng, phù lớp biểu bì sâu và mô dưới da, không dễ quan sát bằng mắt thường.
• Nhiễm trùng da: Xảy ra do gãi, cào làm trầy xước vùng da bị viêm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây lở loét và chảy mủ.
• Viêm da thần kinh: Thường xuyên gãi vùng da bị viêm dẫn đến co giãn da mạn tính, thay đổi cấu trúc da, làm da dày, sần sùi, đổi màu và gây ngứa dữ dội.
• Viêm mô tế bào: Biến chứng nặng hơn của nhiễm trùng da, đi kèm các triệu chứng toàn thân như sốt cao, đau nhức cơ, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết.
• Sốc phản vệ: Biến chứng nguy hiểm , có thể đe dọa tính mạng với các biểu hiện như khó thở, mạch đập yếu, buồn nôn, chóng mặt, hạ huyết áp, khó nuốt, sưng lưỡi và môi, có thể dẫn đến mất ý thức.

Hướng dẫn phòng ngừa bệnh viêm da tiếp xúc 

Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng để hạn chế nguy cơ kích ứng da.

Sử dụng các sản phẩm tiếp xúc với da như xà phòng, kem dưỡng, bột giặt có thành phần dịu nhẹ, không chứa kiềm, hương liệu hoặc phẩm màu để giảm thiểu nguy cơ kích ứng.

Người bị viêm da dị ứng nên bổ sung dưỡng ẩm cho da ít hai lần mỗi ngày, đặc biệt vào thời tiết hanh khô. Có thể sử dụng các sản phẩm kem dưỡng, thuốc mỡ hoặc xịt khoáng và tránh tắm nước quá nóng hoặc tắm quá lâu.

Bổ sung khoảng 2-3 lít nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho da từ bên trong.

Mặc quần áo làm từ vải cotton hoặc sợi tự nhiên để giảm ma sát và ngừa đổ mồ hôi. Tránh các loại vải dễ gây kích ứng như len, lụa và polyester.

Thường xuyên vệ sinh và lau dọn để giảm bụi bẩn, lông thú, phấn hoa và không hút thuốc lá. Tránh xa khói thuốc để bảo vệ làn da nhạy cảm.

Giải tỏa áp lực và thư giãn tinh thần để ngăn ngừa viêm da dị ứng tái phát, vì rối loạn cảm xúc có thể làm tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về viêm da tiếp xúc là gì.Việc nhận thức rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa viêm da tiếp xúc là chìa khóa để bảo vệ làn da khỏi những triệu chứng khó chịu. Hãy chú ý đến các yếu tố nguy cơ và thực hiện các biện pháp chăm sóc da phù hợp để duy trì sức khỏe làn da tốt và tránh các vấn đề liên quan.